Дайджэст навін аб праваслаўі ў свеце (9-15 сакавіка)

Усяленскі Патрыярх Варфаламей. Фота: orthodoxtimes.com

Канстантынопаль

12 і 13 сакавіка 2025 года ў Канстанцінопалі, у Патрыяршай гарадской школе, адбылася навуковая канферэнцыя пад назвай "Адзінасутны Айцу", прысвечаная Першаму Сусветнаму Сабору ў Нікеі.

Канферэнцыя стала часткай урачыстасцей, прымеркаваных да 1700-годдзя склікання Нікейскага сабору, які стаў найважнейшай вехай у фарміраванні дагматычнай ідэнтычнасці Царквы. У сваім уступным слове, адрасаваным удзельнікам канферэнцыі, Усяленскі Патрыярх Варфаламей падкрэсліў, што Сабор у Нікеі стаў кульмінацыяй "першапачатковай саборнасці Царквы" і "экуменічнай свядомасці", а таксама азнаменаваў з'яўленне новай структуры — Сусветнага Сабору, які і па сённяшні дзень застаецца мадэллю для вырашэння дагматычных і кананічных праблем на сусветным узроўні.

Праграма мерапрыемства ўключала некалькі навуковых сесій, у ходзе якіх былі разгледжаны такія тэмы, як палітычныя і тэалагічныя выклікі на шляху да Нікеі, біблейская аснова рашэнняў Першага Сусветнага Сабору і вучэнне святога Афанасія Вялікага. Асаблівая ўвага была нададзена разгляду тэрміна "адзінасутны" (homoousios), уведзенага на Саборы для сцвярджэння боскасці Сына і Слова Божага.

Удзельнікі канферэнцыі абмеркавалі актуальныя аспекты спадчыны Нікейскага сабору, яго ўклад у развіццё хрысціянскага вучэння і важнасць захавання сапраўднай веры ва ўмовах сучасных выклікаў.

Албанія

У нядзелю, 16 сакавіка — ў другую нядзелю Вялікага посту, адбудуцца выбары новага архіяпіскапа Тыраны, Дурэса і ўсёй Албаніі. Новы прадстаяцель заменіць памерлага архіяпікапа Анастасія. Працэс выбараў будзе праходзіць у Сінадальным цэнтры у Тыране пасля Боскай літургіі, у адпаведнасці са Статутам Праваслаўнай Аўтакефальнай Царквы Албаніі. 

Згодна са статутам новага кіраўніка будзе выбіраць Сінод. Зараз у яго ўваходзяць сем епіскапаў. З іх пяць маюць права на выбары. Згодна з 16-м пунктам статуту Албанскай праваслаўнай царквы, яе прадстаяцелі павінны мець албанскае грамадзянства.

ЗША

11 сакавіка архіяпікапа Амерыканскі Эльпідофор прысутнічаў на імшы з нагоды ўступлення восьмага архіяпіскапа Рымска-каталіцкай архіяпархіі Вашынгтона, кардынала Роберта МакЭлроя. 

Ён асабіста павіншаваў новапастаўленага архіяпікапа. Цырымонія, якая праходзіла ў Нацыянальнай базыліцы Непарочнага Зачацця ў Вашынгтоне, ўключала ў сябе службу і працэсію мясцовых і прыезджых кардыналаў, епіскапаў і духавенства. У пачатку студзеня Папа Рымскі Францішак прызначыў кардынала МакЭлроя архіяпікапа Вашынгтана і прыняў адстаўку яго папярэдніка, кардынала Уілтана Грэгоры. Рымска-каталіцкая архіяпархія Вашынгтона ўключае ў сябе Вашынгтон, акругу Калумбія, і пяць акругаў Мэрыленда: Калверт, Чарльз, Мантгомеры, Прынц Джордж і Сент-Мэры.

Афон

Выйшаў фільм пра гісторыю афонскага лацінскага манастыра Амальфінон. Гэты манастыр існаваў на Святой гары з дзясятага па канец трынаццатага стагоддзя, і нават пасля расколу хрысціянства ў 1054 годзе ён працягваў служыць мастом духоўнага адзінства паміж манахамі Усходняй і Заходняй цэркваў на працягу больш за 200 гадоў. 

Пра гэта і многае іншае падрабязна расказваецца ў новым дакументальным фільме "Амальфінон — бенедыктынскb манастыр на гары Афон", які цяпер даступны на пяці мовах. 

Фільм быў створаны да 1700-годдзя Першага Уселенскага сабора ў Нікеі, які сімвалізуе адзінства хрысціян Усходу і Захаду. Фільм быў зняты па блаславення мітрапаліта Французскага Дзімітрыя — экзарха Усяленскага Канстанцінопальскага Патрыярхата ў Еўропе.

Кіпр 

Прэзідэнт Кіпра Нікас Хрыстадулідзіс на цырымоніі адкрыцця абноўленага Візантыйскага музея з фондаў архіепіскапа Макарыёса ІІІ у Нікасіі заявіў, што рэстаўрацыя музея падтрымае намаганні па захаванні хрысціянскай культурнай спадчыны Кіпра. 

Візантыйскі музей, як адзначыў прэзідэнт, захоўвае і навукова даследуе хрысціянскую культуру Кіпра, выстаўляючы «скарбы» ўзростам больш за 1500 гадоў. Хрыстадулідзіс падкрэсліў важнасць працы фонду ў захаванні гістарычнай і культурнай ідэнтычнасці грамадзян Кіпра. 

На цырымоніі адкрыцця музея таксама прыняў удзел прадстаяцель Кіпрскай царквы — Архіепіскап Георгій.

ЗША 

Прадстаўнікі розных праваслаўных цэркваў здзейснілі сумеснае богаслуженне ў нядзелю Перамогі Праваслаўя ў Чыкага ў храме Румынскай Патрыярхіі. 

Богаслужбу ўзначаліў мітрапаліт Румынскай царквы Ніколае. Яму саслужылі мітрапаліт Нафанайл Канстанцінопальскага патрыярхату, архіепіскап Данііла з Праваслаўнай царквы ў Амерыцы, а таксама епіскапы з Канады і іерархі Сербскай царквы. Гэта стала важным сведчаннем праваслаўнага адзінства ў Амерыцы, калі іерархі розных традыцый аб’ядналіся для сумеснага служэння ў гонар свята Праваслаўя і знамянальнай гадавіны 100-годдзя Румынскай царквы. 

Мерапрыемства завяршылася агульным частаваннем і культурнай праграмай для вернікаў, сярод якіх быў канцэрт нядзельнай школы. У рамках урачыстасцяў мітрапаліт Ніколае атрымаў ганаровую ўзнагароду ад губернатара штата Ілінойс за сваю значную дзейнасць.

Румынія 

У Нядзелю Праваслаўя адбылося адкрыццё выставы «Крокі да Раю» скульптара Эуджэна Барзу. Мерапрыемства было арганізавана сумесна праваслаўнымі грамадамі румынаў і сербаў. Мерапрыемства прайшло ў Палаце Сербскай епархіі і стала важным сімвалам духоўнага адзінства двух народаў. Цырымонію наведалі румынскія і сербскія іерархі. Сярод паважаных гасцей быў консул Сербіі ў Тымішоары і субпрэфект акругі Тымішоара. 

Скульптар Эуджэн Барзу прысвяціў свае працы памяці Рэвалюцыі 1989 года, дзе крыж стаў сімвалам ахвяры і перамогі жыцця над смерцю.

Францыя 

У Парыжы ў Сергіеўскім Інстытуце прайшла тэалагічная сустрэча, прысвечаная гісторыі склікання Першага Ўселенскага Сабора. Прафесар Юлія Наэтт Відовіч расказала пра гістарычныя і тэалагічныя фактары, якія прывялі да склікання Сабора, а таксама аб яго асноўных тэмах. 

Айцец Хрыстас Філіётас з Універсітэта ў Салоніках прадставіў гісторыю абароны нікеійскай веры святым Афанасіем Вялікім, а прафесар Мішэль Ставрo прааналізаваў тэалагічнае і духоўнае значэнне Нікеійскага Сімвала Веры, адзначаючы яго тэалагічныя тонкасці. 

Завяршыў серыю лекцый айцец Патрыцыу Влайку, які разгледзеў актуальнасць канонаў Першага Ўселенскага Сабора ў сучаснасці. 

У мерапрыемстве ўдзельнічалі духавенства, тэолагі, вернікі розных нацыянальнасцей і прадстаўнікі іншых канфесій. На сустрэчы прысутнічала кіраўніца дзяржаўнага Бюро па справах рэлігій Францыі. 

Падзея завяршылася сумеснай вечарняй службай у памяць аб Айцах Першага Ўселенскага Сабора.

Эстонія

13 сакавіка 2025 года Мітрапаліт Сцяфан Эстонскі, Канстантынопальскага патрыярхата, на мінулым тыдні публічна прапанаваў стварэнне Вікарыятства для аб'яднання праваслаўных супольнасцяў Эстоніі. Гэтая прапанова тычыцца тых праваслаўных супольнасцяў у Эстоніі, якія цяпер падпарадкоўваюцца Маскоўскаму патрыярху, у кантэксце абмеркавання паправак у Закон аб цэрквах і прыходах. Уласна, мітрапаліт Сцяфан прапануе забяспечыць кананічную абарону для гэтых супольнасцей праз юрысдыкцыю Эстонскай апостальскай Царквы. 

Па словах мітрапаліта, стварэнне Вікарыятства дазволіць рускамоўным праваслаўным супольнасцям у Эстоніі працягнуць даглядаць за сваімі цэрквамі, як гэта было да Другой сусветнай вайны, і адновіць поўнае царкоўнае адзінства, якое было перарвана Маскоўскім Патрыярхатам у 2019 годзе. У межах гэтай прапановы архіерэі, якія зараз уваходзяць у склад Эстонскай епархіі Маскоўскага Патрыярхата, могуць узносіць на літургіях імя мітрапаліта Сцяфана замест Патрыярха Маскоўскага Кірыла. 

Мітрапаліт Сцяфан падкрэсліў, што яго ініцыятыва накіравана не на падпарадкаванне супольнасцяў Эстонскай епархіі Маскоўскага Патрыярхата, а на ўсталяванне міру і любові паміж праваслаўнымі хрысціянамі, якія пражываюць у Эстоніі.

Францыя

У Францыі назіраецца рэкордны рост цікавасці да хрысціянства сярод моладзі. У 2024 годзе значна павялічылася колькасць людзей, асабліва ва ўзросце 20-40 гадоў, якія ўдзельнічалі ў пілігрымках па Крэснаму шляху, які праходзіць па краіне. 

На Папяльную сераду ў гэтым годзе храмы былі перапоўнены. Нантскі сабор не змог умісціць усіх жадаючых, а ў Аржантэе царква была запоўнена на двух мессах. У іншых гарадах, такіх як Ніца і Бордо, прыходы таксама прыцягнулі вялікую колькасць вернікаў. Святары адзначаюць актыўнае ўдзел моладзі ў службах. У 2024 годзе ў Францыі было зарэгістравана 12 160 аглашаных, на трэць больш, чым у мінулым годзе. Больш за ўсё сярод іх — вучні старшых класаў, чыя колькасць вырасла на 50%. 

Святары адзначаюць, што большасць новых вернікаў былі запрошаны тымі, хто ўжо прыняў хрысціянства. Гэтыя маладыя людзі сутыкаюцца з цяжкімі сямейнымі сітуацыямі або шукаюць духоўную падтрымку. 

Французскія духавенства вырашаюць важную задачу: знайсці вопытных прыходжан, якія змогуць падтрымліваць новых вернікаў і дапамагчы ім адаптавацца ў Царкве.

Украіна

Міністр замежных спраў Украіны Андрэй Сібіга падарыў кіраўніку Дзярждэпартамента ЗША Марка Рубіо унікальную ікону Багародзіцы падчас перамоваў украінскай і амерыканскай дэлегацый у Джыдзе, Саудаўская Аравія. 

Асаблівасць падарунка заключаецца ў тым, што ікона напісана на каробцы з-пад патронаў. Гэты арт-аб'ект з'яўляецца часткай творчага праекта кіяўскіх мастакоў Софіі Атлантавай і Аляксандра Кліменкі, мэта якога — сімвалічнае ператварэнне разбурэння і гвалту ў жыццё і свет. Праект быў прадстаўлены ў 2015 годзе ў Софіі Кіеўскай і з тых часоў стаў вядомы па ўсім свеце.

Польшча

11 сакавіка ў Любліне адбылася сустрэча капеланаў Праваслаўнай і Рымска-каталіцкай Цэркваў, якія абслугоўваюць установы Люблінскага інспектарата Службы выканання пакаранняў. 

Падчас сустрэчы, якая пачалася агульнай малітвай у адной з капел, удзельнікі абмяняліся вопытам і абмеркавалі пытанні, якія датычацца капеланскага служэння як для асуджаных, так і для супрацоўнікаў пенітэнцыярных устаноў.

Агляд падрыхтавалі прот. Георгій Рой