Дайджэст навін праваслаўнага свету (17.09)

 Усяленскі Патрыярх Варфаламей распачаў у пятніцу 8 верасня афіцыйны візіт у Фінляндыю і Эстонію, каб прыняць удзел у юбілейных урачыстасцях з нагоды 100-годдзя надання аўтаноміі гэтым дзьвюм Праваслаўным цэрквам.

У рамках візіту ў Фінляндыю Усяленскі Патрыярх узначаліў Божую Літургію ў кафедральным саборы Успення Багародзіцы ў Хельсінкі, правёў спецыяльную сустрэчу з прэзідэнтам Фінляндскай Рэспублікі, пасламі Грэцыі і Турцыі, з рэлігійнымі лідэрамі краіны і іншымі афіцыйнымі асобамі. Патрыярх Варфаламей наведаў прыходы, царкоўныя установы, праваслаўны моладзевы лагер у Каунісніемі і праваслаўную капліцу ў папраўчай установе Сомайнен у Хельсінкі, дзе дабраславіў праваслаўных вернікаў.
На другім прыпынку свайго візіту, у Эстоніі, куды Патрыярх прыбыў 12 верасня, ён узначаліў Святую Літургію ў мястэчку Вярска, а таксама правёў асабістыя сустрэчы з Прэзідэнтам Эстонскай Рэспублікі, прэм'ер-міністрам Эстоніі, спікерама парламента, міністрам замежных спраў і міністрам унутраных спраў гэтай краіны, амбасадарамі Турцыі і Грэцыі, прадстаўнікі іншых хрысціянскіх Цэркваў, мэрам Таліна і іншымі афіцыйнымі асобамі. Прадстаяцель Канстантынопальскай царквы таксама ўзяў ўдзел у афіцыйным мерапрыемстве Нацыянальнай пошты краіны, падчас якога былі прадстаўлены памятныя маркі да стагоддзя Эстонскай Праваслаўнай Аўтаномнай Царквы. Акрамя сталіцы краіны Таліна, Усяленскі Патрыярх таксама наведаў гарады Тарту, Вярска, Валга, Пярну і Хійумаа, дзе сустрэўся і дабраславіў духавенства і праваслаўных вернікаў.

****
У сераду 6 верасня Патрыярх Іерусалімскі Феафіл прыняў міністра замежных спраў і міністра абароны Ірландскай Рэспублікі Міхеля Марціна.
На гэтай сустрэчы Патрыярх праінфармаваў спадара Марціна аб праблемах, з якімі сутыкаецца хрысціянская супольнасць з боку радыкальных ізраільскіх элементаў, у тым ліку слоўныя і фізічныя напады, вандалізм у дачыненні да Цэркваў і хрысціянскай маёмасці. Патрыярх Феафіл прывёў у якасці прыкладу святыню Стэла Марыс у Хайфе.
Патрыярх Феафіл таксама ўзгадаў сітуацыю свята Праабражэння Гасподняга на Фаворы, калі ізраільская пажарная каманда недапушчальным чынам перашкаджала хрысціянам прыйсці на свята.
Хрысціянская Царква Іерусаліма падтрымлівае добрыя адносіны з Дзяржавай Ізраіль і працягвае выступаць за тое, каб заахвоціць дзяржаву сур'ёзна і эфектыўна змагацца з гэтымі радыкальнымі элементамі грамадства.
Іерусалім як святы горад з'яўляецца сэрцам ідэнтычнасці трох монатэістычных канфесій і мае патрэбу ў захаванні свайго шматэтнічнага, мультыкультурнага і мультырэлігійнага характару. Святыя месцы прыцягваюць тысячы паломнікаў, якія спрыяюць развіццю турызму Ізраіля. Гэтыя святыя месцы застаюцца адкрытымі для ўсіх і з'яўляюцца цэнтрамі мірнага суіснавання, сімбіёзу і дыялогу.
Падзякаваўшы Патрыярху Феафілу за інфармацыю, міністр паабяцаў перадаць яе ў кампетэнтныя органы і адправіўся пакланіцца Гробу Гасподняму.

****
У аўторак увечары ў Брытанскай рэзідэнцыі ў Іерусаліме міністр замежных спраў Вялікабрытаніі Джэймс Клеверлі сустрэўся з кіраўнікамі розныя хрысціянскія цэрквы Святой зямлі. Іерусалімскі праваслаўны патрыярхат прадстаўляў архіепіскап Арыстарх.
Прадстаўнікі Царкваў і спадар міністр абмеркавалі важную ролю, якую адыгрываюць цэрквы ў садзейнічанні суіснаванню і падтрыманню гармоніі ў Святым горадзе.
Пагрозы і выклікі, з якімі сутыкаецца хрысціянская супольнасць у Святой Зямлі і асабліва ў Іерусаліме, таксама былі абмеркаваны з міністрам замежных спраў, у тым ліку пашырэнне нацыянальнага парку на Аліўнай гары, рост злачынстваў на глебе нянавісці і нападаў на маёмасць цэркваў і спосабы супрацьстаяння ім. Гэты сход адбыўся пасля пасяджэння Усепартыйнай парламенцкай групы па хрысціянству ў Святой Зямлі ў Лондане, што сведчыць аб прыхільнасці Вялікабрытаніі хрысціянам у гэтым рэгіёне.

*****
Па дабраславенні архіепіскапа Амерыканскага Элпідафора мітрапаліт Нью-Джэрсі ўзначаліў праваслаўную паніхіду па ахвярах 11 верасня ў грэчаскай праваслаўнай царкве на гонар святога Мікалая.
Сярод прысутных на заўпакойнай малітве ў царкве святога Мікалая прысутнічалі сем'і загінулых і прэзідэнт таварыства сяброў царквы святога Мікалая спадар Майкл Псарос. Пазней губернатар Нью-Ёрка спадар Рон Дэсантыс наведаў царкву, каб аддаць пашану нявінным ахвярам трагедыі.

*****
Патрыярх Іерусалімскі і ўсяе Палестыны Феафіл III выступіў у аўторак, 12 верасня, на цырымоніі адкрыцця выставы «Віфлеем, адроджаная Палестына – цуды Нараджэння», якая адбылася ў Экуменічным цэнтры Сусветнай Рады Цэркваў (WCC) у Жэневе ў Швейцарыі.
«Выстава паказвае рэканструкцыю самога будынка царквы і прыгажосць мазаік, калон, розных відаў пліткі і апрацаванага дрэва. Вельмі важна, каб гэта ўнікальнае архітэктурнае збудаванне беражліва і добрасумленна захоўвалася, але базыліка - гэта больш, чым будынак, які прадстаўляе гістарычны або мастацкі інтарэс, а Бэтлеем - гэта больш, чым проста любы іншы горад». Такімі словамі Патрыярх Феафіл пачаў сваю ўступную прамову ў якасці аднаго з ключавых дакладчыкаў на гэтым мерапрыемстве.
“Пакуль мы змагаемся за захаванне жыццёва важнай і жывой хрысціянскай прысутнасці ў Святой Зямлі перад абліччам адраджэння радыкалізму і нянавісці ў грамадстве, і калі наш свет усё глыбей і глыбей пагружаецца ў замяшанне і адчай, універсальнае духоўнае пакліканне Віфліема і базылікі Нараджэння, ніколі не была больш актуальнай».
Патрыярх Феафіл падкрэсліў, што царква з’яўляецца не проста археалагічным помнікам або музеем, але «жывым сведкам надзеі, святла і жыцця».
Даючы слухачам невялікую гісторыю царквы Раства Хрыстова, Патрыярх Феафіл дадаў: «Царква існавала на гэтым месцы з пачатку 330-х гадоў XV стагоддзя, а цяперашняя пабудова датуецца перыядам праўлення імператара Юстыніяна ў VI стагоддзі. Гэта было адным з першых Святых Месцаў, рэканструяваных імператарам Святым Канстанцінам і яго маці Святой Аленай, і гэта самая старая захаваная царква ў хрысціянскім свеце».
Бліжэй да канца сваёй прамовы Патрыярх Феафіл падзякаваў Сусветнай Радзе Цэркваў (WCC) за іх велізарныя намаганні па стварэнні гэтай выставы і іх нязменную падтрымку Царквы ў Іерусаліме і іншых хрысціянскіх суполак.

*****
У нядзелю ў сабор Вяліка-Тырнава, горада, дзе больш за 150 гадоў захоўваліся мошчы святой Параскевы, быў дастаўлены набор убораў святой Параскевы, перададзены Мітрапалітальным саборам горада Яссы ў Румыніі.
Яго Высокапраасвяшчэнства Мітрапаліт Велікатырнаўскі Грыгорый Балгарскай Праваслаўнай Царквы вітаў румынскую дэлегацыю наступнымі словамі: «Прайшло шмат часу з таго моманту, як мы пабудавалі храм у гонар святой Параскевы, і цяпер па благаславенні Патрыярха Румынскага Данііла мы атрымалі ў падарунак рызу святой, якая назаўжды застанецца ў нашым саборы. Мы дзякуем Яго Блаславенству за гэты бясцэнны дар, а таксама ўдзячныя Румынскай Праваслаўнай Царкве за захаванне святых мошчаў і за тое, што з радасцю прымаюць нас, калі мы прыходзім у паломніцтва».
Цырымонія перадачы адзенняў святой Параскевы пачалася урачыстым пад’ёмам сцягоў дзвюх краін і працягнулася набажэнствам.
Мэр Вяліка-Тырнава спадар Даніэль Панаў так пракементаваў гэтую падзею перадачы святыні: «Без перабольшанняў, жыхары Вяліка Тырнава вельмі чакалі гэтага. Святую Параскеву ўшаноўваюць як заступніцу і дабрадзейку горада не толькі жыхары нашага горада, але і ўвесь балгарскі народ».
Святая Параскева - адна з самых любімых святых на Балканах. Яе мошчы былі падараваны былым Канстантынопальскім Патрыярхам малдаўскаму князю ў 1641 годзе ў знак удзячнасці за дапамогу Канстанцінопальскай Царкве ў выплаце даўгоў султану.

*****
Антыёхійскі Патрыярхат збіраецца абвясціць двух новых святых. 8 верасня бягучага года пра гэта абвесціў Свяцейшы Патрыярх Антыяхійскі Ян. Гэта святары-пакутнікі: айцец Мікалай Хашшэ і яго сын айцец Хабіб Хашшэ, якія жылі ў мінулым стагоддзі.
Яшчэ будучы свецкім чалавекам, Мікалай Хашше актыўна працаваў над аднаўленнем праваслаўнага Антыахійскага патрыярхату. Першы пасля больш чым 150-гадовага перапынку арабскі-праваслаўны патрыярх Антыёхіі Мялецій (Думані) рукапалажыў а. Мікалая ў святары, накіраваў яго ў мітраполію Мерсін - цяпер вобласць усходне-12паўднёвай Турцыі. Айцу Мікалаю выпала цяжкая задача аднаўлення ў гэтым рэгіёне царкоўнага жыцця. Турэцкія ўлады перасьледавалі хрысьціян, а айцец Мікалай спрабаваў аб’яднаць вернікаў мітраполіі і ўмацаваць іх у веры ва ўмовах нарастаючых цяжкасьцяў. Яго дзейнасць выклікала абурэнне мясцовых уладаў, якія арыштавалі айца Мікалая. Пасля катаванняў ён быў забіты 2 жніўня 1917 года.
Старэйшы сын айца Мікалая, Хабіб, вырашыў пайсці па слядах бацькі, нягледзячы на занятак паспяховым бізнэсам, які ён вёў. Айцец Хабіб служыў святаром спачатку ў Дамаску, а потым у Каіры. Ён быў вядомы сваім ахвярным служэннем усім вернікам, асабліва бедным. 16 ліпеня 1948 года ён быў забіты на гары Гермон кантрабандыстамі толькі за тое, што быў хрысціянскім святаром.
Памяць аб абодвух святарах дагэтуль жывая сярод вернікаў Антыяхіі. Святы Антыяхійскі Сінод, рыхтуючыся да абвяшчэння святымі гэтых двух мучанікаў, жадае прадставіць вернікам у цяжкія часы вобраз сямейнага святара, які кідае выклік усім цяжкасцям і пагрозам і самаадана служыць царкве і, у рэшце рэшт, не пабаяліся пайсці нават на смерць за Хрыста.

*****
З 5-га па 9-е верасня ў італьянскім мястэчку Бозэ (П’емонт) праходзіла міжнародная канферэнцыя, прысвечаная духощнай спадчыне айцоў пустыні («La sapienza del deserto: i detti dei padri e delle madri»).
У сустрэчы прынялі ўдзел прадстаўнікі памесных Праваслаўных Цэркваў: мітрапаліт Пісідскі Іаў, мітрапаліт Італіі Палікарп, епіскап Кафскі Пётр (Маскоўскі Патрыярхат, Партугалія), епіскап Заходне-Еўрапейскі Юстын (Сербская Праваслаўная Царква). ), біскуп Балш Асці (Албанія), біскуп Таледскі Аляксандр (ЗША), а таксама іерархі і духавенства іншых хрысціянскіх Цэркваў. Польскую Царкву прадстаўляў ігумен Панцеляймон (Карчэўскі).
Удзельнікі, якія прыехалі на канферэнцыю з больш чым дваццаці краін, праслухалі лекцыі спецыялістаў сусветнага ўзроўню ў галіне егіпталогіі, гісторыі, духоўнасці і копцкай мовы. У дакладах быў прадстаўлены гістарычны кантэкст зараджэння манаскага жыцця ў Егіпце, як «другога дару Ніла» пасля вялікай цывілізацыі старажытнага Егіпта часоў фараонаў. Айцы пустыні пакінулі пасля сябе вялікую спадчыну ў выглядзе «апафтэгмат» — шырокага збору кароткіх прытчаў, гісторый, анекдотаў і выказванняў, якія ў даступнай, а часам нават іранічнай форме прадстаўляюць механізмы і законы духоўнага жыцця. Удзельнікі канферэнцыі звярнулі ўвагу на асноўныя хрысціянскія цноты, прадстаўленыя ў апафтэгматыцы: паслухмянасць, смірэнне, цярплівасць, гасціннасць і аскетызм. Абмяркоўвалася рэцэпцыя нязменных каштоўнасцей егіпецкіх пустэльнікаў у паўсядзённым жыцці сучасных людзей. Асаблівая ўвага была звернута на святых, чые імёны часцей за ўсё сустракаюцца ў творах айцоў і мацярэй хрысціянскай пустэльні – св. Антонія Вялікага, аввы Пімена, аўвы Сісоя, Амы Сінклетыкі і Евагрыя Пантыйскага.
Прадстаўнікі памесных Праваслаўных Цэркваў і навукоўцы прыбылі ў Бозэ ў 29-ы раз.Серыя італьянскіх канферэнцый доўжыцца з 1993 г.

******
У Мінску ўбачыла свет кніга «Звесткі, ці Апісанні цэркваў Магілёўскай епархіі, складзеныя ў 1832 годзе протаіерэем С. В. Зверавым» – унікальная крыніца па гісторыі Праваслаўя у Беларусі ў першай палове XIX ст.
Кніга змяшчае інфармацыю аб 380 цэрквах Магілёўскай і Віцебскай епархій. Многія храмы да цяперашняга часу не захаваліся, і цяпер навуковая супольнасць мае ўнікальныя апісанні іх стану на 1830-я гг. У кнізе адлюстравана паўсядзённае парафіяльнае жыццё таго часу – прыводзяцца звесткі аб стане царкоўных будынкаў, побыце духоўных асоб, узаемаадносінах праваслаўнага прычту з землеўладальнікамі і каталіцкім духавенствам, статыстычныя матэрыялы аб землеўладанні і маёмасці цэркваў.